کارت های بانکی بی شک یکی از پرکاربرد ترین ابزار های بانکی است که در تمام دنیا جهت تراکنش های مالی چه به صورت حضوری و چه غیرحضوری از آن استفاده می گردد. در این جا ما سعی کردیم مطالب خواندنی در رابطه با فرمت کارت ها ، انواع آن و کاربرد آن ها ارائه دهیم. پس با ما همراه شوید.
ساختار کارت های بانکی به چه صورت است؟
خوب اجازه بدهید با ارائه یک مثال این موضوع را خدمت شما توضیح بدهم:
شماره کارت 6510 0354 9973 6037 را در نظر بگیرید
603799 : شماره اختصاصی هربانک که مشخص می کند این کارت متعلق به کدام بانک است.
73 : کد نوع محصول بانک
0354651 : شماره سریال کارت که به صورت ترتیبی می باشد.
0 : رقم کنترلی جهت صحت شماره کارت: این رقم براساس محاسباتی که روی سه بخش اول صورت می گیرد بدست می آید. تولید این عدد طبق استاندارد بانک مرکزی می باشد و بین تمامی بانک ها یکسان است.
انواع کارت های بانکی از نظر فیزیکی :
- کارت مغناطیسی (Magnet-Card):
رایج ترین و معمول ترین نوع کارت بانکی و جنس آن از PVC می باشد. دارای یک نوار مغناطیس با 3 شیار(Track) هست .شیار 1 محل درج اطلاعات شناسنامه ای ، شیار 3 محل درج سوابق تراکنش ها و شیار 2 مخصوص شماره کارت ، cvv2 و تاریخ انقضای کارت می باشد. کلیه اطلاعات به صورت کد شده درج می گردد.
- کارت هوشمند (Smart-Card)
جنس : PVC
ابعاد: 5/5 در 8/5 سانتی متر
وجود یک تراشه (chip) برروی آن یا دربین لایه های آن
درج اطلاعات دارنده کارت برروی تراشه جهت تراکنش های offline
خواندن اطلاعات روی تراشه به دو صورت تماسی (هدخوان) و غیر تماسی (امواج مغناطیس)
- کارت ترکیبی : (Hybrid – Card)
دراندازه های مختلف
دارای نوارمغناطیسی، پردازنده و آنتن
قابل استفاده در تراکنش های offline و online
انواع کارت های بانکی از نظر نوع کاربرد :
1- کارت های اعتباری (Credit – Card):
- تخصیص اعتباری به کارت در قبال تعهدات مشتریان
- خرید توسط مشتری تا سقف اعتبار کارت
- تسویه بدهی کارت تا مدت مشخص
- Visa Card – Master Card و ….
2-کارت های بدهکار(Debit – Card):
- رایج ترین و معمول ترین کارت مورد استفاده
- برداشت فقط تا سقف موجودی قابل برداشت حساب متصل به کارت
- قابل استفاده برای انواع خرید های حضوری و غیرحضوری
- قابلیت برداشت و واریز توسط خود مشتری و دیگران
3-کارت های از پیش پرداخت شده (Prepaid):
- قابل استفاده مانند کارت های بدهکار
- عدم اتصال به حساب های معمولی بانک
- دارای دو نوع قابل شارژ و غیرقابل شارژ
4- کارت های مجازی (Virtual – Card):
- فاقد ماهیت فیریکی
- صدور برای حساب های حقیقی و حقوفی یا دولتی و خزانه ای
- نوع حقوقی
- قابل استفاده فقط برای واریز
- فاقد رمز دوم و cvv2
- عدم امکان برداشت نقدی ، خرید اینترنتی ، پرداخت قبوض و …
- نوع حقیقی:
- قابل استفاده برای امور مجازی مانند خرید و انتقال وجه
- دارای رمز دوم و cvv2
- قابلیت تبدیل یه کارت فیزیکی
5- کارت های چند منظوره :
- همان کارت های Debit
- دارای گرافیک اختصاصی مورد درخواست مشتری
- قابل استفاده به عنوان کارت شناسایی دارنده و عابر بانک
انواع رمز ها و آیتم های کارت یانکی:
رمز اول : این رمز که شامل 4 رقم می باشد و در موقع صدور اولیه به کارت های بانکی شما اختصاص می یابد. در اکثر مواقع حتما جهت فعال سازی باید این رمز توسط کاربر بانک و یا توسط خود شما در پشت خودپرداز تغییر یابد و بعد کارت شما فعال می گردد. این رمز جهت استفاده فیزیکی از کارت بانکی در امور روزمره بکارمی رود. نکته : اگر کارت شما قبلا صادر گردیده است و شما آن را گم کرده اید و یا خراب شده است در هنگام دریافت کارت مجدد معمولا رمز آن 4تا یک می باشد که حتما باید جهت فعال سازی تغییر یابد.
رمزدوم : رمزدوم شامل دوبخش می شود 1- رمز دوم ثابت 2- رمزدوم یکبار مصرف (رمز پویا)
رمز دوم ثابت : بین 5 تا 12 رقم است که پشت دستگاه خودپرداز تعیین می شود و برای خرید های اینترنتی و فقط تا سقف یک میلیون ریال کاربرد دارد.
رمزدوم یکبار مصرف یا رمز پویا : این رمز نیز ممکن است به روش های مختلفی فعال شود که رایج ترین آن از طریق خودپرداز می باشد. فرق آن با رمز دوم ثابت اینست که در خرید های اینترنتی هم برای مبالغ کمتر از یک میلیون ریال و هم بیشتر از آن تا سقف تعیین شده توسط بانک مرکزی کاربرد دارد.بدین ترتیب هنگام استفاده از رمز پویا هرزمان که نیاز باشد رمزی برای شما ایجاد و یا ارسال می شود و معمولا 120 ثانیه اعتبار دارد لذا استفاده از این رمز در خرید های اینترنتی از امنیت بالایی برخودار است. این رمز معمولا از سه روش ارسال پیامک ، نرم افزار ایجاد رمز و دستور USSD قابل ارسال و ایجاد هست.
عدد کنترلی CVV2 : مخفف عبارت Card Validation Value می باشد که برای تعیین اعتبار کارت بکار می رود . در هنگام استفاده حضوری از روی نوار مغانطیس خوانده می شود که قبلا توضیح دادیم و در هنگام خرید اینترنتی و عملیات غیرحضوری توسط شخص وارد می شود. نکته مهم اینکه در جهت بالارفتن امنیت عدد cvv2 قابل بازیابی حتی توسط کاربر بانک نیز نخواهد بود و در صورت پاک شدن روی کارت و یا فراموشی فقط با صدور مجدد کارت و ایجاد cvv2 جدید قابل ایجاد خواهد بود.
تاریخ انقضاء کارت : این تاریخ معمولا به مدت 5 سال از تاریخ صدور می باشد. اگر کارت خراب ویا مفقود شود تاریخ انقضا مجدد به مدت 5 سال از تاریخ صدور مجدد کارت خواهد بود. در استفاده حضوری و فیزیکی کارت از طریق نوار مغناطیسی خوانده می شود و در استفاده غیرحضوری و اینترنتی توسط شخص وارد می شود.
معرفی انواع محصولات و خدمات متداول مرتبط با کارت های بانکی :
- کارت خانواده : یکی از این خدمات ارائه کارت خانواده (اسامی مشابه) است . در این مدل یک یا چند کارت مغناطیس متصل به یک حساب (حساب ترجیحی) است . مثلا پدر خانواده چند کارت جهت استفاده اعضای خانواده به بانک درخواست می دهد که همگی متصل به یک حساب هستند در این جا حتی می شود میزان برداشت هرکارت از حساب و امکان یا عدم نمایش موجودی و امکان یا عدم دسترسی به صورتحساب برای هر کارت از سوی شخص درخواست کننده تعیین گردد.
- کارت های دو منظوره : به عنوان مثال پیوند کارت بانک ملی ایران ، از انواع آن است. در اینجا کارت هم به عنوان کارت شناسایی اعضای داوطلب اهدا عضو است و هم به عنوان کارت بدهکار عادی جهت استفاده روزانه است. این کارت در نتیجه همکاری بانک ملی ایران و دانشگاه شهیدبهشتی تهران بوده است.
- بن کارت : یکی دیگر از کارت های بانکی پرکاربرد برای ادارت ، شرکت ها و سازمان ها ، بن کارت است. در واقع نوعی پول الکترونیکی جایگزین کالا و بن کاغذی جهت واریز کمک های غیرنقدی اهدایی به کارکنان هر سازمان می باشد. این کارت با نام فاقد ارتباط با حساب و فقط دارای قابلیت خرید است یعنی قابلیت دریافت پول نقد از خودپرداز و انتقال وجه نمی باشد. دارای پنل تحت وب جهت مدیریت بن کارت ها وجود دارد. رمز دوم ثابت بر روی آن تعریف می شود و می توان از آن در پایانه فروش ، درگاه اینترنتی استفاده نمود.
- تنخواه کارت : همانطور که از اسم آن پیداست نوعی کارت الکترونیکی به منظور امور خرید و تدارک کالا و خدمات است که از سوی سازمان ها و شرکت ها در قالب کارت بانکی مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله قابلیت ها و مزایای این کارت:
- امکان نظارت و مدیریت بر هزینه کرد تنخواه سازمان ها
- خرید کالا و خدمات
- انتقال وجه به کارت های عضو شتاب
- دریافت وجه نقد از دستگاه خودپرداز
- با نام و بدون ارتباط با حساب
- قابلیت شارژ مجدد توسط شرکت/ سازمان/دستگاه متقاضی به دفعات و هر بار به میزان دلخواه
- مدیریت آنلاین توسط مقامات مجاز
- حفظ پول در هنگام مفقودی کارت (اعلام مفقودی به موقع کارت)
- کارت هدیه : نوعی پول نقد الکترونیکی است . این کارت بی نام دارای رمز 4رقمی ، CVV2 و تاریخ انقضا دوساله است. کارت های هدیه یا به صورت کارت آماده در شعبه و قابل شارژ بین مبلغ یک میلیون ریال تا سقف 20 میلیون است . یا قابل چاپ با الگو و متن خاص از طریق دستگاه کیوسک و حضوری در شعبات بانک است. در هنگام دریافت کارت هدیه از طریق کیوسک حداقل مبلغ کارت هدیه 5 میلیون ریال و حداکثر 20 میلیون ریال است و هر شخص (کدملی) دریک روز تنها می تواند 150 میلیون کارت هدیه دریافت کند.قابلیت دریافت پول نقد از خودپرداز بانک صادر کننده را دارد ولی قابل انتقال وجه نبوده و قبلیت شارژ مجدد را ندارد.
- کارت اعتباری: ابزاری برای پرداخت و افزایش قدرت خرید بیشتر است. برمبنای عقد مرابحه و عملیات بانکداری بدون ربا است. امکان خرید از پایانه های فروشگاهی به صورت تدریجی و یکجا را دارد. در بعضی از موارد با تعرف رمز دوم ثابت قابلیت خرید اینترنتی نیز وجود دارد.دارای شماره اعتبارسنجی منحصربه فرد مکنا (مرکز کنترل و نظارت اعتبارات)بانک مرکزی می باشد. معمولا طوری طراحی شده است که با پرداخت هر قسط معادل آن به اعتبارکارت استفاده می شود و معمولا تا یکسال قابلیت استفاده مجدد را دارد.
جمع بندی و نتیجه گیری:
در این مقاله ما سعی کردیم کلیه نکات در رابطه با کارت های بانکی ، اعم از فرمت شماره کارت ، فرآیند رمز گذاری کارت ، انواع کارت از نظر فیزیکی و نوع کاربرد آنها بپردازم. همچنین به معرفی برخی از خدمات و محصولات متداول بانک ها در قالب خدمات مبتنی کارت بپردازیم.
بیشتر بخوانید: